Çimento için Teknik bilgi
ÇİMENTO
Tanım
Su ile temasında sertleşen ve etrafındaki maddeleri birbirine yapıştırma olanağına sahip maddelere ‘Hidrolik Bağlayıcı’ adı verilmektedir.
Çimento da su ile reaksiyona girerek sertleşen hidrolik bir bağlayıcıdır. Su ve agrega ile birlikte betonu oluşturan en temel malzemelerden birisidir.
Çimento Çeşitleri ve standartlar
Genel çimentoların tip ve özelliklerinin belirlendiği standart TS EN 197-1, Çimentoların uygunluk değerlendirmesi için TS EN 197-2 , Çimentoların deney metotlarını kapsayan TS EN 196 serisidir. (
TS EN 197-1 11.03.2002 Çimento - Bölüm 1: Genel Çimentolar- Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri
TS EN 197-2 12.02.2002 Çimento - Bölüm 2 : Uygunluk Değerlendirmesi
TS EN 196-1 11.03.2002 Çimento Deney Metotları- Bölüm 1 : Dayanım
TS EN 196-2 11.03.2002 Çimento Deney Metotları- Bölüm 2 : Çimentonun Kimyasal Analizi
TS EN 196-3 11.03.2002 Çimento Deney Metotları- Bölüm 3 : Priz Süresi ve Hacim Genleşme Tayini
TS EN 196-5 11.03.2002 Çimento Deney Metotları- Puzolanik Çimentolarda Puzolanik Özellik Tayini
TS EN 196-6 07.03.2000 Çimento Deney Metotları-Bölüm 6 : İncelik Tayini
TS 23 EN 196-7 22.02.2000 Çimento Deney Metotları- Bölüm 7 : Çimentodan Numune Alma ve Hazırlama Metotları
TS EN 196-21 11.03.2002 Çimento Deney Metotları- Çimentoda Klorür Karbon Dioksit ve Alkali Muhtevası Tayini
EN 197 – 1’de 27 farklı çimento ve bileşenleri tariflenmiştir (Bkz. T2) Bunların dışında özel çimentolar da mevcuttur. TS 10157 Sülfatlara Dayanıklı Çimento, TS 21 Beyaz Portland Çimentosu ve TS 22 Harç Çimentosu EN 197-1 kapsamında değildir.
1.3. EN 197 – 1 Kapsamı
Bu standart, 27 farklı çimentonun ve bileşenlerinin tarifini ve özelliklerini kapsar. Her çimentonun tarifini, 6 dayanım sınıfının bulunduğu aralık içinde, o çimentonun üretimi içinde, o çimentonun üretimi için bileşenlerin katılma oranını ihtiva eder, aynı zamanda 27 farklı çimentonun ve dayanım sınıflarının gerekli mekanik, fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirtir ve bu gereklere uygunluğunu değerlendirmek için uygunluk kriterleri ve ilgili kuralları tarif eder. Dayanıklılık için gerekli olan özellikler de verilmiştir.
TS EN 197-1 deki çimento tipleri
Yeni ve Eski Çimento İşaretlerinin Karşılaştırılması
Mekanik Özellikler Tablosu
|
DAYANIM SINIFI |
BASINÇ DAYANIMI |
|||
|
2 GÜN |
7 GÜN |
28 GÜN |
||
|
32,5 N |
_ |
³ 16 |
³ 32,5 |
< 52,5 |
|
32,5 R |
³ 10 |
_ |
||
|
42,5 N |
³ 10 |
_ |
³ 42,5 |
< 62,5 |
|
42,5 R |
³ 20 |
_ |
||
|
52,5 N |
³ 20 |
_ |
³ 52,5 |
_ |
|
52,5 R |
³ 30 |
_ |
||
Fiziksel Özellikler Tablosu
|
DAYANIM SINIFI |
PRİZ BAŞLAMA (dk) |
GENLEŞME (mm) |
|
|
32,5 N |
³ 75 |
< 10 |
|
|
32,5 R |
|||
|
42,5 N |
³ 60 |
||
|
42,5 R |
|||
|
52,5 N |
³ 45 |
||
|
52,5 R |
TS EN 197-1 Karakteristik Değer Olarak Tanımlanan Gerekli Kimyasal Özellikler
Çimento Sözlüğü
Çimento Hamuru : Çimento ve sudan oluşan karışımdır.
Çimento Harcı : Çimento, su ve kumdan oluşan karışımdır.
Hidratasyon : Çimentonun su ile birleşerek sertleşmesi olayıdır.
Priz süresi : Çimento standartlarında priz süresi, priz başlama ve priz sona erme süreleri olarak ikiye ayrılır.
Priz başlama süresi : Çimento su ile birleştikten sonra, çimento hamurunun katılaşmaya (plastikliğini kaybetmeye) başladığı ana kadar geçen süredir.
Priz sona erme süresi : Çimento su ile birleştikten sonra, çimento hamurunun katılaştığı (sertleşmenin başladığı) ana kadar geçen süredir.
Hidratasyon ısısı : Çimentonun belirli bir sıcaklıkta hidratasyona başlayıp, hidratasyon sonuna kadar açığa çıkardığı ısı miktarıdır. Çimento ile suyun birleşmesi ile başlayan kimyasal reaksiyonlar dışarıya ısı verir. Reaksiyonlar devam ettikçe ısının açığa çıkması da devam eder. Başlangıçta yüksek olan hidratasyon ısısı zamanla azalır.
Simgelerin anlamları :
* 32,5 / 42,5 / 52,5 Sayıları
28 günlük en az basınç dayanımını N/mm2 cinsinden göstermektedir. Bu deney çimento harcı ile yapılır. Deneyde, “standart kum” denilen özel bir kum kullanılır.
* “R” Harfi
Yüksek erken mukavemet özelliğini gösterir. İngilizce “rapid” kelimesinden gelmektedir.
* “N” Harfi
Yüksek erken mukavemet özelliği olmadığını gösterir.
* “A”, “B” ve “C” Harfleri
Kullanılan katkı miktarlarını gösterirler. “A” düşük katkı miktarını, “B” yüksek katkı miktarını, “C” daha yüksek katkı miktarını gösterir.
* “M” Harfi
Kompoze çimentoyu tanımlar.
Özel Çimentolar
Sülfatlara Dayanıklı Çimento - SDÇ 32,5
Sülfata Dayanıklı Çimento, C3A (Trikalsiyum Alüminat) içeriği en çok % 5 olan Portland Çimentosu klinkerinin bir miktar alçı taşı (CaSO4.2H2O) eklenmesiyle öğütülerek elde edilen hidrolik bağlayıcıdır. Bu çimento ayrıca mineral katkı içermez. Bu çimentonun performansını arttırmak için TS 10157’de ayrıca “C4AF+2C3A” (Tetrakalsiyum Alüminaferrit + 2 Trikalsiyum Alüminat) toplamında da bir sınırlama öngörülmektedir. Sözkonusu standarda göre C4AF+2C3A toplamı %25’i aşmamalıdır.
SDÇ 32,5 çimentosuyla yapılan standart harcın 28 günlük basınç dayanımı en az 32,5 N/mm² dir. Bu çimento, Amerikan standardındaki ASTM Tip V karşılığıdır. Zemin alkali sülfatları ve yeraltı suyu sülfatları ile deniz suyu etkisindeki betonlarda kullanılmaktadır. Bu çimentonun kullanılmasıyla, sülfat etkisiyle beton hacminin genişlemesine neden olacak bileşenlerin oluşumu engellenir. Hidratasyon ısısı düşük olduğundan sıcak havadaki beton dökümünde kullanılması yarar sağlar.
Düşük Alkalili Çimento
TİP I – II / L.A. PORTLAND ÇİMENTO /DÜŞÜK ALKALİLİ
ASTM C 150/97 Standardına uygun olarak üretilir. Bu çimento alkali-agrega reaksiyonu riskinin sözkonusu olduğu betonlarda kullanılır.